manyetik levitasyonlu tren (Maglev)
Manyetik
levitasyon treni (Maglev):
“MAGLEV”
sözcüğü İngilizce “Magnetic
Levitation”
sözcüklerinin kısaltılmasıyla elde edilmiş, yani “manyetik
olarak havada tutma, yükseltme” anlamına gelmektedir. Maglev
tren, henüz daha geliştirilme aşamasında olduğundan yaygın
olarak kullanılamadığı için günümüzde maglev tren
teknolojileri üzerinde Almanya ve Japonya gibi teknoloji devleri
sistem üzerinde araştırma yapmaktadırlar. Maglev trenlerin günlük
yaşamdaki ilk örneği ise, Çin’in Şangay kentinde kullanılmaya
başlanmıştır.
Maglev
kavramı, aslında günlük hayatta çok uzak olmadığımız bir
kavram. Bildiğimiz gibi, iki mıknatısın eş kutupları birbirini
itmekte olup alt alta uygun şekilde konulmuş iki mıknatıstan biri
manyetik itme kuvvetlerinin etkisiyle diğerinin üzerinde hiçbir
şeye değmeden havada durabilme ilkesidir.
Maglev
trenlerde temel olarak bu ilkeye dayanarak çalışmaktadır.
Öncelikle Maglev trenlerin altında havada asılı kalabilmesi için
manyetik kuvveti oldukça güçlü mıknatıslar ve aynı zamanda
maglev trenlerin itme kuvvetini sağlamak için özel olarak
üretilmiş tren raylarında da elektromıknatıslar bulunmaktadır.
Elektromıknatıs, bir telin üzerinden elektrik akımı geçmesiyle
oluşturulan manyetik alana sahip özel bir mıknatıs türüdür.
Tellerden akım geçmediğinde manyetik etki de ortadan kaybolur ya
da akımın yönü kontrol edilerek mıknatısın kutupları
değiştirilebilir. Bu mıknatıslar sayesinde tren, raylar üzerinde
10 mm’lik bir yükseklikte ilerler. Raylarla temas olmadığı için
sürtünme büyük ölçüde azaltılmış olur. Trenin şekli de
havayla sürtünmeyi en aza indirecek şekilde tasarlanır.
Maglev
trenler, normal trenlere oranla daha hızlı ve ucuzdurlar ancak, çok
güçlü elektromıknatıslar ve çok duyarlı kontrol sistemleri
gerektirdiğinden günümüz teknolojisi bu trenlerin yaygın olarak
kullanılmasına şimdilik bir engel olarak görünmektedir. Maglev
trenlerin önündeki diğer büyük engel ise, normal tren raylarında
çalışamıyor olmasıdır. Bu engelin aşılması için ise Maglev
trenlerinde normal tren raylarında kullanabileceği projeler
üzerinde çalışmalar yapılmaktadır. Çünkü bu trenlerin
kullanabileceği özel rayları yerleşim merkezleri arasına
döşenmesi çok yüksek maliyet getirmektedir
.
Ancak ilerleyen zamanlarda teknolojik gelişmeler ile birlikte bu
maliyeti göze alınarak yolcu taşımacılığında havayolu
taşımacılığının yerini alması rahatlıkla öngörülebilir.