Makine Mühendisliği Genel Kavramlar
Yatay ve Düşey Freze Tezgahları;
Tezgahta tablanın hareketi daima dik duran bir kızak üstüne belirleme edilmiş bir
motor ile yapılır. Tezgah çalışmaya başlarken, talaş hareketine karşı freze milinin
harekete geçişine bir müddet imkân verir. Freze mili iyi alıştırılmış, kaymalı yatak
amacıyladedir. Freze mili, sertleştirilmiş dişliler taşlanmış ve silinmiş kamalı miller ile çalışır.
Konsol, sütunda uzunlamasına açılmış kanallarda kayar. Çok geniş bir iş bağlama
yüzeyi olan, masanın ve milin ileri hareketi bir tek kolla yapılır. Fazla yükte masayı
hareket ettiren motorun termit şalteri atar. bU şekilde freze kesme prosedürinden kurtulur.
DİVİZÖR
Divizörlerin kullanılma nedenlerı şunlardır;
- İş parçasını periyodik olarak döndürmek.
- Helis kanallarının (matkap uçlarının, raybaların, freze çakılarının, olukların)
freze edilmesi amacıyla iş parçasına sıksık bir dönüş yaptırmak ve iş parçasını
tablaya göre eğimli pozisyona getirmek.
Divizör genelde 3 adet indeks diski ile donatılmıştır. Bunların her birisinde çeşitli
sayıda delikler belirleme edilen altı adet delik dairesi vardır. Birinci indeks diskinde 15, 16, 17,
18, 19 ve 20 delikli daireler; ikincisinde 21, 22, 27, 29, 31 ve 33 delikli daireler;
üçüncüsünde 37, 39, 41, 43, 47 ve 49 delikli daireler vardır. İş parçasını istenilen açıda
indekslemek amacıyla, yaylı kilit pimi 3 indeks diskinden geri çekilir ve indeks koluna
hesaplanmış sayıda tam tur yaptırılarak ve tam turdan sonra lüzumlu küsuratı sağlamak
üzere istenilen delik sayısında tura devam edilerek mil ayarlanmış olur, yaylı kilit pimi
istenilen deliğe tekrardan yerleştirilir. Eğer iş parçası ekseni tablaya göre açısal konum
isteniyor ise üniversal baş ayarlanır ve vida belirleme edilir.
a) Helis kanallı silindirik freze çakısı (Vals freze)
b) Talaş kırıcılı helis kanallı silindirik freze çakısı
c) Düz kanallı silindirik freze çakısı
d) Silindirik alın freze çakısı (Vals-alın freze)
e) Takma ağızlı alın freze çakısı
f) Kanal açan freze çakısı
g) Parmak freze çakısı
h) Metal daire testeresi
i) Tek açılı freze çakısı
j) Çift açılı freze çakısı
PLANYALAMA
Planyada torna kalemine benzeyen tek uçlu kesici gruplar ile yapılır. Torna
prosedürinin tersine planyada Aralıklı kesme yapılabilir. Talaş, kesici taklımın ileri geri
hareketi ile kaldırılır. Planyada kesici grup baş denilen grup bağlama aparatına
bağlanır. Planyada kesici kalem menteşeli bir başa bağlanmıştır. Bu menteşe
sayesinde baş geri dönüş kursu esnasında dik bir düzlem ortamında yukarıya doğru kalkar.
Planyalama ve vargel tezgahlarında oluşturulan prosedürler birbirinin aynı
olduklarından, tezgah isimleri değişik olsa da bu prosedür “planya etmek” şeklinde
isimlendirilebilir.
Planyalama ile;
1. Düzlemsel yüzeyler işlenebilir. Bunlar düz, eğik ya da basamaklı yüzeyler
olabilir.
2. V profilleri işlenir.
3. Çeşitli kanallar işlenebilir.
4. Eğrisel yüzeyler elde edilebilir.
5. Kama kanalları açılabilir.
TAŞLAMA
Taşlama bir iş parçasının bir zımpara aleti doğrulusunda işlenmesidir. Bu aletin
kesici elemanları, zımpara malzemesinin tanecikleridir. Taşlamada titiz yüzeyler
elde edilebilir.
Dış taşlama (1): S taşı ve W iş parçası ayrı yönde dönerler. İş parçası Vl
doğrultusunda sağa sola ve Vt tarafında ilerler. S taşı içi boşaltılmış b ve a flanşlarının
amacıylae geçirilir.
İç taşlama (2): S taşı ve W iş parçası birbirlerine karşıt dönerler. Küçük taş ile
küçük ilişki yüzeyi elde edilmeye çalışılır.
Düz taşlama (3): Taşın alnı (3a) ile yan yüzü (3b) yüzeye tatbik edilir. Paso
hareketini taş yapar. İş parçası sabittir.
KESME SIVILARI
Talaş kaldırma esnasında bölümde meydana gelen ısıyı uzaklaştırmak gerekir. Bu prosedür
uygulanmaz ise grup ömrü azalır. Bu nedenle etkin önlem soğutma ve yağlama sıvıları
kullanmaktır. Bir sıvının soğutma kabiliyeti ne kadar büyük ise yağlama kabiliyeti o
kadar küçüktür. Kullanılan sıvıların soğutma özelliği göstermesi amacıyla yüksek ısı iletimine
ve özgül ısıya sahip olmaları gerekir. Yağlama vazifiyeti amacıyla ıslatma kabiliyetinin yüksek
olması gerekir. Hem de özelliklerini uzun vakit koruma, korozif olmaması da gerekir.
Kesme sıvıları 3 gurupta incelenir;
1. Emülsiyon (sübyej yağları) kesme sıvıları; Su ve yağ karışımı özel
katkılardan oluşmuştur. Süt görünümündedir. Çok ağır talaş kaldırma hariç
derhal derhal bütün süratlerde ve prosedürlerde kullanılır.
2. Kesme yağları; Bunlar mineral yağlarıdır. Katık olarak hayvani, sentetik ve
kimyasal yağlar kullanılabilir. Alüminyum, magnezyum, otomat çeliklerinde
katıksız, vida ve diş açma gibi prosedürlerde katık kullanılır.
3. Kimyasal ya da sentetik kesme sıvıları; Suya kimyasal maddeler katılarak
elde edilir. Yüksek yağlayıcı özellik göstermesi amacıyla katkı madde kullanılır.
Taşlama prosedürlerinde katıksız; raybalama, frezeleme ve broşlamada katıklı
kullanılır.
Kesme sıvıları seçilirken talaş kaldırma tekniği göz önüne alınır. Seçim
tablolardan yapılabilir.